Stanisław Moniuszko, drugi po Fryderyku Chopinie polski kompozytor XIX stulecia.
5 maja minęła 101 rocznica urodzin naszego wybitnego kompozytora.
Nie jestem wybitnym miłośnikiem opery. Oczywiście uczęszczałem na spektakle operowe, jednak ten typ twórczości traktowałem trochę po macoszemu.
Były i są jednak wyjątki a mianowicie opery Stanisława Moniuszki, które darzę wyjątkową atencją i z sentymentem wspominam udział w przedstawieniach operowych, takich jak Halka czy Straszny Dwór.
Do dziś pamiętam, że jako jeszcze nie wyrobiony muzycznie, młody człowiek z wypiekami siadałem na widowni Teatru Wielkiego w oczekiwaniu na pierwsze takty uwertury. Bywało, że potem przez wiele dni nuciłem fragmenty arii z oper Moniuszki, choćby arię z III aktu Strasznego Dworu, słynną Arię z kurantem lub inaczej Arię Skołuby.
Stanisław Moniuszko urodził się 5 maja 1819 roku w majątku Ubiel, na terenie dzisiejszej Białorusi, w rodzinie ziemiańskiej o patriotycznych tradycjach.
Edukację muzyczną rozpoczął w dzieciństwie pod okiem matki Elżbiety, która uczyła go gry na fortepianie. Kontynuował ją po przeniesieniu się rodziny do Mińska u Dominika Dziewanowskiego.
W 1827 roku Czesław Moniuszko przenosi się w raz z rodziną do Warszawy, by zapewnić synowi dobre wykształcenie. Rodzina zamieszkała na Żoliborzu, potem w Pałacu Staszica na Krakowskim Przedmieściu. Tu młody Stanisław kształcił się pod okiem Augusta Freyera. Przed wybuchem Powstania Listopadowego rodzin wróciła do Ubiela. Stanisław pobierał nauki w Mińsku u pianisty i dyrygenta Dominika Stefanowicza. W 1836 roku Moniuszko pojechał do Berlina, by tam kształcić się u Carla Rungenhagena przy prowadzonej przez niego Singakademie. Zmuszony został do tego ponieważ Szkoła Główna Muzyki prowadzona przez Józefa Elsnera, w której uczył się między innymi Fryderyk Chopin, została zamknięta po powstaniu listopadowym. W Berlinie uczył się harmonii, kontrapunktu, instrumentacji i dyrygentury pod kierunkiem Carla Friedricha Rungenhagena. Pisał pieśni, utwory na fortepian, fugi, kanony, kwartet smyczkowy, pierwsze utwory sceniczne. Jego Trzy śpiewy do słów Adama Mickiewicza, wydane w Berlinie, zostały dobrze ocenione przez krytyków „Allgemeine Musikalische Zeitung” i poznańskiego „Tygodnika Literackiego”.
Po ukończeniu studiów wrócił w 1840 roku do kraju i ożenił się z poznaną przed wyjazdem Aleksandrą Müllerówną. Zamieszkali w Wilnie. Zarabiał na życie, pracując jako organista w kościele św. Jana. Zajmował się jednocześnie organizacją życia kulturalnego Wilna. Organizował w prywatnych salonach wykonania swoich oper i operetek.
W 1847 roku zainspirowany przez Włodzimierza Wolskiego, przedstawiciela warszawskich środowisk literackich, napisał dwuaktową operę Halka. Podobnie jak swoje wcześniejsze dzieła, zaprezentował Halkę w wersji koncertowej w Wilnie. Niestety zyskała ona tylko lokalny rozgłos. Istotne zmiany w życiu i karierze Moniuszki przyniosły nawiązane wcześniej kontakty z przedstawicielami warszawskiego mieszczaństwa i arystokracji, m.in. z Józefem Sikorskim, redaktorem naczelnym pisma „Ruch Muzyczny” oraz dyrektorem teatrów rządowych, gen. Ignacym Abramowiczem.
Przełom nastąpił 11 lat później. W dniu 1 stycznia 1858 roku, odbyła się premiera nowej, czteroaktowej wersji Halki. Przedstawienie zostało przyjęte z entuzjazmem przez publiczność i krytyków. Wkrótce Moniuszko otrzymał nominację od dyrektora teatrów rządowych na stanowisko dyrygenta oper polskich w warszawskim Teatrze Wielkim. Po podróży do Francji i Niemiec, gdzie spotkał się między innymi z Franciszkiem Lisztem, w listopadzie 1858 r. przeniósł się do Warszawy z całą rodziną (miał wtedy już dziesięcioro dzieci).
Od czasu nominacji Stanisław Moniuszko mając do dyspozycji orkiestrę i dużą scenę co roku dawał nowe premiery swoich dzieł.
Opera Flis była pierwszym dziełem, jakim wówczas dyrygował. W 1860 dał Hrabinę, w 1861 — Verbum nobile.
Gęstniejąca atmosfera przed wybuchem powstania styczniowego w Warszawie opóźniła premierę kolejnej opery, którą był Straszny dwór. Pierwszy raz wystawiono ją dopiero w 1865 roku. Obok Halki, było to najwybitniejsze dzieło Moniuszki. Do końca życia ukończył jeszcze Moniuszko Parię i Beatę.
Sukces przyniosło mu też trzy lata później wykonanie Sonetów krymskich skomponowanych w roku 1867 do wierszy Mickiewicza. Pisał o nich z podziwem Oskar Kolberg. W 1868 i 1869 roku Halka została z wielkim powodzeniem wystawiona w Pradze i Moskwie.
Mimo sukcesów kompozytor przez całe życie borykał się z trudnościami finansowymi.
Stanisław Moniuszko zmarł nagle na atak serca 4 czerwca 1872 r. w Warszawie. Uroczystości pogrzebowe stały się wielką manifestacją. Uczestniczyło w nich 80 tysięcy ludzi, wypełniając ulice Warszawy, towarzysząc żałobnemu pochodowi zmierzającemu od Krakowskiego Przedmieścia przez Senatorską, Bielańską, Nalewki na cmentarz Powązkowski.
Marek R.
źródło: https://moniuszko200.pl/pl/biografia-stanislawa-moniuszki
Views: 19
NAJNOWSZE KOMENTARZE